Congressen zijn vaak vooral een kans om te netwerken, maar soms bieden ze ook een flinke dosis inspiratie. Dat was zeker het geval voor René tijdens het congres Wind Meets Gas, dat gericht was op waterstof en windenergie in Noord-Nederland. Hij volgde een workshop van Peter Bootsma, de voorzitter van Noorden Duurzaam en Groene Burgemeester van Groningen. Over hoe de taakdemocratie kan zorgen voor daadkracht in transities.
Ideologie remt urgente transities
Peter wees terecht op het probleem dat de politiek te traag en te weinig reageert op de urgentie van verduurzaming. Dit heeft te maken met ons politieke systeem: veranderingen vragen om offers, en die kunnen stemmen kosten. Het resultaat? “Collectief wegkijken en structureel handelingsonbekwaamheid”. Dit systeem doorbreken lijkt vrijwel onmogelijk. Want de besluiten die voorliggen om problemen op te lossen, moeten genomen worden door een orgaan dat een verzameling is van partijen die zich laten leiden door belenden die voortkomen uit een ideologie. Deze scherpe analyse was verfrissend, vind je niet?
Taakdemocratie zorgt voor daadkracht
Maar problemen aanwijzen, dat kunnen we allemaal. Net als wij zoekt Peter ook naar oplossingen. Hij wijst naar een concept dat hij “taakdemocratie” noemt, geïnspireerd op het bestuursmodel van de waterschappen uit de 13e eeuw. Daarin kregen verschillende maatschappelijke groepen, zoals boeren, dorpelingen en stedelingen, geborgde zetels. Hierdoor konden ze samenwerken aan een gemeenschappelijke taak: waterveiligheid. En ja: zo werken waterschappen grofweg nog steeds.
Taakdemocratie is vooral effectief als er grote externe bedreigingen zijn die ons voortbestaan in gevaar brengen maar waar de directe urgentie ontbreekt. Het is niet zoals bij een acute ramp, oorlogsdreiging direct gevaarlijk. Want de volgende ochtend is je huis nog niet weg of staat of is het klimaat verandert. Als die druk ontbreekt, krijgen ideologieën meer ruimte, wat leidt tot een “ideedemocratie”. Deze vorm van democratie werkt echter niet goed in situaties die om urgente veranderingen vragen, zoals het bestrijden van een pandemie of het aanpakken van klimaatverandering. Omdat je verzandt in een ideologische strijd, in plaats van het aanpakken van de taak.
Taakgericht samenwerken kan je leren
Tijdens de workshop simuleerden we de taakdemocratie in het kader van duurzaamheidstransities. Peter benoemde vijf belangrijke groepen: wetenschap, burgers, overheid, bedrijven en voorzieningen. Elk van deze groepen heeft unieke taken en moet samenwerken om het doel te bereiken. In zogenaamde ’transitiekamers’ moeten ze gezamenlijk aan de slag. Wat de aanpak oplevert is dat je soms belangen aan de kant moet zetten, en op zoek gaat naar de gezamenlijke waarden in de oplossing.
Het was fascinerend om dit experiment te ervaren. En het is een verrijking van onze werkwijze. Het goede nieuws? Peter en de Wubbo Ockels School van de Rijksunive
rsiteit Groningen stellen hun materiaal ter beschikking om mee te werken. Op deze manier probeert Peter zijn model steeds verder te verfijnen.
Vind jij het leuk om de taakdemocratie samen toe te passen bij een lokaal transitievraagstuk? Wij helpen je graag! Neem contact met ons op.
