Voordat onze mede-directeur René de Heer zich bij Publyon SOM aansloot, was hij 12 jaar wethouder van gemeente Zwolle. Van dichtbij zag hij dat participatie het verschil kon maken bij draagvlak voor beleid en projecten. De sleutels tot succes? Goed luisteren en de regie loslaten.
Participatie begint met luisteren
Participatie gaat verder dan enkel een verplichting om bewoners “vroegtijdig te betrekken” bij plannen. Het draait om het daadwerkelijk horen, zien, begrijpen en luisteren naar wat mensen te zeggen hebben. Wat willen mensen wel? Wat willen ze vooral niet? Waar zitten de zorgen en de ideeën? “En daar kun je vervolgens écht wat mee, ook als wethouder”, aldus René.
Participatie gaat niet altijd vanzelf
Soms komen mensen vanzelf in de actiestand. Maar vaak moet je er zelf wat voor doen. Zeker als je ook mensen wil betrekken die niet uit zichzelf wat van zich laten horen. Wat daarvoor nodig is? Inlevingsvermogen, durven loslaten en de regie overgeven. Ervaring leert dat omgevingsgericht denken door het hele proces steeds essencieler wordt. Ook de mensen die zich niet snel laten horen hebben vaak een uniek perspectief ten opzichte van de luidere stemmen.
Voorbeeld: nieuw plan voor binnenstad Zwolle
Als wethouder maakte René een ambitieus plan voor de binnenstad van Zwolle. En daar kwamen heel wat mensen en belangen bij kijken. Een woonwijk voor een kleine 2000 mensen; een huiskamer voor alle 135.000 Zwollenaren; een winkelgebied voor meer dan 500.000 inwoners van de regio; een bestemming voor een weekeindje of weekje weg voor over de 2 miljoen mensen. En niet iedereen stond te springen om verandering, wat soms is het fijn als alles bij het oude blijft.
Meteen was de insteek: dit moet een plan worden voor én van de stad. We begonnen met luisteren naar bewoners, ondernemers en organisaties. En toen werd duidelijk, dat we ook een stukje regie uit handen moesten geven. Zodat het niet alleen een visie van de gemeente zou worden, maar van de hele stad. Bijvoorbeeld aan jongeren, door naar plekken te gaan waar zij gebruik maken van de stad om daar te vragen wat er kan gebeuren in de stad. Na meer dan 600 gesprekken lag daar een visie op het stadshart. “De kroon op het werk? Dat meerdere belangengroepen de visie omarmden als hun eigen idee”.
Waardering voor betrokkenheid
600 gesprekken, dat klinkt intensief. En dat is het ook. Niet alleen voor de gemeente, ook voor alle mensen die de tijd en moeite hebben genomen om mee te doen aan het participatieproces. Het feit dat mensen de moeite nemen om naar een bijeenkomst te komen, enquêtes in te vullen, ja, zelfs te protesteren: dat getuigt van betrokkenheid. En dat moet je waarderen. “Ik ben ontzettend trots op alle Zwollenaren die hebben meegeholpen om deze visie voor de binnenstad Zwolle te maken. Zonder hen was het niet gelukt”.
In het volgende blog zal Rene ingaan op het belang van participatiebeleid bij gemeentes.
